CULTÚR
flosc chun peile agus chun eachtraí a bhí
riamh ar mhuintir Chiarraí.
‘Is dócha gur
áthas ar na sluaite. Sa tslí chéanna tá scil ar
leith aige tréimhsí ciúine i gcluichí a
Mar a deir Ó Muircheartaigh: “Bhí sé de líonadh go snasta le scéilíní beaga. Anseo,
nós ag muintir Chiarraí i gcónaí triall ar
féidir a rá
i gceartlár cluiche craoibhe i bPáirc an
áiteanna neamhchoitianta, agus áiteanna Chrócaigh, léiríonn sé an scil seo: “Tá Brian
chomh fada ó bhaile le BÁC, fiú, ag lorg
cluichí peile. Bhí traidisiún na gcon láidir i
nach gcloím
Dooher thíos gortaithe. Agus fad atá,
inseoidh mé scéal daoibh. Bhíos ar Times
gcónaí i gCiarraí, leis, agus thapaigh
daoine an deis ansin freisin dul ag taisteal féin i gcónaí
Square i Nua-Eabhrac an tseachtain seo
caite agus na cluichí craoibhe sa bhaile á
lasmuigh den chontae. Bhí rath ar an gcailliúint agam. Chuas go seastán
ngluaiseacht seo amach as Ciarraí agus
leis an norm
nuachta agus chuireas ceist, ‘An mbeadh
cuireadh go mór leis nuair a chonacthas The Kerryman agat? Leis sin, thug an
daoine ón gcontae ag déanamh go
hiontach i ranna rialtais i mBÁC. Fiú sular
ach nach deas
tÉigipteach laistiar den chuntar freagra
orm ag iarraidh, ‘An eagrán thuaisceart
bunaíodh an Saorstát, is fear ón Daingean Chiarraí nó dheisceart Chiarraí atá uait?
a bhí ar an gcéad Chiarraíoch a bhain post
a bheith
Bhí an dá cheann aige mar sin cheannaíos
mór amach dó féin i Státseirbhís na an dá cheann. Tá Brian Dooher ina
Breataine.”
Creideann an Muircheartach gurb é an t-
amhlaidh’
sheasamh arís.”
Ceann de na héachtaí is mó a bhfuil sé
athrú is mó a tharla ar Chumann féin bródúil as ná nuair a bhuaigh sé Bonn
Lúthchleas Gael ná an claochlú a tháinig ar Lá Bunaithe UCD ar 9 Samhain 2007 mar
ról CLG in Éirinn le tuairim 25 bliain anuas. nGaeilge sna cathracha agus gan amhras aitheantas ar a shaol oibre mar iriseoir
“Bhí muintir na hÉireann scartha i gcúrsaí an borradh faoi líon na ngaelscoileanna,” spóirt a thosaigh i 1949. Bhain Ó
spóirt le tréimhse rófhada agus ba rud an- a deir an Muircheartach. Muircheartaigh fíorthaitneamh as an
dearfach é don tír ar fad nuair a tharla “Is deacair dom gan suim a chur i tréimhse thomhaiste aige sa Choláiste
athrú. D’fhan a lán de lucht CLG dílis don ndaoine. Taistealaím ar fud na tíre gach Ollscoile, BÁC mar mhac léinn oíche, agus
chosc mar ómós dóibh siúd a bhí fós seachtain agus castar gach sórt orm, agus measann sé gur mhór an chabhair a bhí sa
timpeall ó thréimhse 1916-1921. Ach anois ní lucht CLG iad ar fad. Is dócha gur féidir dá bhliain déag aige ansin chun cairde
is saol eile ar fad atá ann agus is iontach go a rá nach gcloím féin i gcónaí leis an norm ilchineálacha éagsúla a bhailiú chuige féin.
bhfuil Páirc an Chrócaigh ar oscailt do agam ach nach deas a bheith amhlaidh. Ba dheacair do Mhicheál Ó
spóirt eile. Ba iad lucht CLG na buaiteoirí Chuir sé iontas orm le blianta beaga anuas Muircheartaigh imreoirí cáiliúla a liostáil
ba mhó ón gcinneadh sin, ní hé amháin san an fás atá tagtha ar chlubanna CLG ar fud toisc an oiread eolais atá aige ach
airgead a thuill siad ach toisc gur léiríodh an domhain, agus thug mé cuairt orthu go déanann sé tagairt i gcónaí do Sheán
misneach agus gradam ar leith i lucht minic. Cuirim i gcás, tionóladh Cluichí CLG Purcell na Gaillimhe nach maireann mar
Chumann Lúthchleas Gael ar fud na tíre.” na hÁise le déanaí in Shanghai le clubanna dhuine de na peileadóirí is fearr, chomh
ag eitilt isteach ó áiteanna mar Singeapór. maith le foirne an Dúin go luath sna
Mealltacht don saol mór Comhartha dochreidte é den fhéiniúlacht seascaidí agus na pearsana ildánacha a
Níl pearsa ar bith ó CLG a bhfuil aithne áitiúil na geansaithe i ndathanna na chuir iománaithe Uíbh Fháilí isteach sna
níos fearr agus meas níos mó air in Éirinn gcontaetha a fheiceáil á gcaitheamh ag leabhair staire leis na héachtaí a rinne siad
nó i measc dhiaspóra na hÉireann ná an daoine ó gach cearn den tír agus iad ar fud ag tús na nochtóidí. Ní leomhfadh sé
Muircheartach. Is iontach go deo é, i ngnó an domhain.” laochra caide Chiarraí a liostáil!
atá chomh nimhneach uaireanta, nach Tá leanaí ag an Muircheartach féin atá i Tá saol fada fairsing á chaitheamh ag an
bhfuil duine ar bith sna meáin nach maith bhfad i gcéin agus le tuairim is tríocha Muircheartach. Ní chuireann clú agus cáil
leis an fear úd. Tá cáil agus meas air i bliain anuas bhí ar a laghad duine amháin isteach ná amach ar fhear Dhún Síon agus
ngach áit is cuma an ag scéalaíocht cois dá thriúr buachaillí agus dá chúigear is beag duine in Éirinn atá chomh
tine atá sé do leanaí óga scoile nó i láthair cailíní aige ina theannta sa bhoth buanseasmhach leis.
ag imeachtaí móra corparáideacha. tráchtaireachta chun a chárta a mharcáil. Tá seanfhocal ann a deir: ‘Maireann croí
Chabhraigh a líofacht sa Ghaeilge leis siúd éadrom i bhfad.’ Níl cur síos níos fearr le
thar aon duine eile an teanga a chur chun Dátheangachas snasta fáil ná é sin ar Mhicheál Ó Muircheartaigh.
cinn mar ní atá beo fuinniúil. “Is aoibhinn Is aoibhinn leis an Ghaeilge mar theanga
liom an Ghaeilge labhartha agus úsáidim í labhartha agus úsáideann sé í chomh Bhronn Ollscoil na hÉireann Dochtúireacht
in áit ar bith atá oiriúnach. Athrú mór minic agus is féidir ina thráchtaireacht le oinigh Dlíthe ar an scríbhneoir Eugene
chun leasa dúinn é an borradh atá faoin linn na gcluichí móra, rud a chuireann McGee (BA ’65, HDipEd ’66) le déanaí.
UCD CONNECTIONS PAGE TWENTY NINE
Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84